Digitaal delen van gegevens rond medicatie – MFO

Digitaal delen van gegevens rond medicatie – MFO

Huisartsen, huisapothekers en thuisverpleegkundigen hebben zelden toegang tot het laatste  medicatieschema van éénzelfde patiënt. Ook voor ziekenhuizen is het niet evident om correcte informatie te ontvangen bij de opname van een patiënt én correcte informatie door te geven aan de eerste lijn bij ontslag van een patiënt. De HARM-studie van 2006 toonde aan dat 5,6% van de acute ziekenhuisopnames gerelateerd waren aan medicatie (1). Een studie uit 2018 toonde zelfs aan dat maar liefst 20 % van de heropnames te wijten zijn aan medicatieproblemen, waarvan minstens de helft vermijdbaar (2)! Sindsdien is er nog steeds geen éénduidig digitaal platform waar alle zorgverleners geneesmiddeleninformatie over een bepaalde patiënt kunnen delen.

Het digitaal delen van informatie over medicatie moet beter, zowel tussen eerste als tweede lijn als onderling in de eerste lijn, en hierin is een cruciale rol weggelegd voor de huisapotheker. Wanneer de apotheker na ziekenhuisontslag een medicatiereconciliatie gesprek uitvoert met zijn patiënt, onderzoekt hij of dat er geneesmiddel gebonden problemen of discrepanties zijn in het transmurale medicatiebeleid. Desondanks de meerwaarde van het medicatiereconciliatie gesprek, bezit de apotheker vaak over onvoldoende informatie om zo’n gesprek uit te voeren. Een gedeeld digitaal medicatieschema, waar alle zorgverleners uit eerste-, tweede- én derde lijn aankunnen, is essentieel om de zorg van onze patiënten optimaal te kunnen uitvoeren.

Medisch-Farmaceutisch Overleg (MFO)

Op woensdag 18 januari 2023 werd door de Artsenkring Zennevallei een Medisch-Farmaceutisch Overleg (MFO) georganiseerd over het digitaal medicatieschema. Er werd vooral gefocust op wat er vandaag al mogelijk is en wat niet. De bedoeling was om vooral te leren van elkaar en begrip te krijgen voor elkaars situatie. Huisartsen zien bijvoorbeeld niet wat andere artsen voorschrijven aan zijn/haar patiënt. Apothekers kunnen dan weer heel wat andere dingen niet zien in hun software.

De MFO-avond verliep in drie delen Tijdens het eerste deel (+- 1uur?) werden rondetafelgesprekken gehouden door het vormen van discussiegroepjes die a.d.h.v. een fiche met topics en casussen een boeiend gesprek konden houden. Tijdens het tweede deel van de avond werden specifieke casussen per softwareprogramma voorgesteld door een aantal vertegenwoordigers van o.a. CareConnect, Healthone, Daktari en Farmad. De avond werd dan afgesloten met een moment voor een korte nabespreking en de kans om informatie uit te wisselen met elkaar.

De rondetafelgesprekken tijdens het eerste deel van de avond werden gehouden om situaties in de eerste lijn toe te lichten, waar mogelijks medicatiegerelateerde problemen kunnen voorkomen; Om de gesprekken vlot te laten verlopen werden ook enkele voorbeeldvragen gegeven die elk groepje per topic kon gebruiken om het gesprek aan de gang te krijgen en houden.

• Hoe gaan jullie er mee om?
• Hoe communiceren jullie naar de patiënt?
• Hoe communiceren jullie tussen de beroepsgroepen?
• Welke problemen stellen zich hier in de medische pakketten en/of andere software?

Indien van toepassing:

• • Hoe kan je als huisarts/apotheker dergelijk probleem voorkomen?
  • Welke acties onderneemt de apotheker/huisarts?

1. Verschillende voorschrijvers

Een patiënt heeft een andere arts(-specialist) geconsulteerd en vertelt dit niet aan de huisarts. De huisarts schrijft medicatie voor. De patiënt komt nu met het medicatievoorschrift bij de apotheker. De apotheker merkt dat de nieuwe medicatie interacties heeft met andere medicatie. Wanneer specialisten een voorschrift opstellen, zien huisartsen dat niet en dat kan voor fouten en verwarring zorgen. Een goede multidisciplinaire communicatie en een digitaal medicatieschema kan hier veel fouten voorkomen.

2. Toedieningsvorm & co-medicatie

Een patiënt met een veel te hoge bloeddruk krijgt hiervoor voorgeschreven medicatie. Andere medicatie in de vorm van bruistabletten wordt best vermeden bij deze patiënten. Ook ibuprofen, pseudo-efedrine en andere kortdurende therapieën moeten herbekeken worden bij patiënten met een hoge bloeddruk. Dit zijn zaken waar apothekers goed op moeten letten, ook bij patiënten waarvan ze geen huisapotheker zijn. In geval van OTC medicatie is het niet altijd evident om de juiste keuze te maken bij patiënten waarvan de apotheker geen huisapotheker is. Artsen kunnen ook niet zien welke OTC medicatie hun patiënten gebruiken.

3. OTC en dubbelmedicatie

Het medicatieschema van de arts en apotheker komt vaak niet overeen voor patiënten met veel medicatie of patiënten die net ontslagen werden uit het ziekenhuis. Dubbelmedicatie, therapieontrouw en verslaving aan benzodiazepine zijn hier voorbeelden waar het kan mis gaan. Artsen zouden moeten kunnen zien welke voorschriften patiënten van andere artsen/specialisten krijgt, ook OTC producten die patiënten gebruiken zijn van belang. Een digitaal gedeeld medicatieschema zou hier een oplossing kunnen zijn. Apothekers kunnen deze schema’s aanvullen en up to date houden zodat artsen meer op de hoogte zijn over hun patiënten wanneer ze uit het ziekenhuis komen, OTC gebruiken of andere artsen/specialisten bezocht hebben.   

4. Optimalisatie van het voorschrift
   1. Tijdstip inname/gebruik verplicht aan te duiden maar soms is dit absoluut niet van toepassing of tegenstrijdig.
   2. Medicatie die tweemaal genomen moet worden, niet mogelijk verschillende hoeveelheden te noteren.
   3. Vrije tekst synchroniseert niet. Zorgtraject niet altijd duidelijk.
   4. Synchronisatie Vitalink: veel wantrouwen, veel werk, onvoldoende werkzaam…
   5. …

Tijdens een Medisch Farmaceutisch Overleg is het belangrijk dat er afspraken worden gemaakt op lokaal niveau. Zorgverleners uit de buurt kunnen hier afspreken hoe ze in de toekomst beter zullen samenwerken en hoe ze medicatiefouten kunnen vermeiden.

Hoe beter interdisciplinair samenwerken?

Interdisciplinaire samenwerking is essentieel om het risico op medicatiefouten te verkleinen. Hoe kunnen we als zorgverleners beter samenwerken? Kan de samenwerking verder rijken dan alleen de zorg in eerste lijn en kan ook een samenwerking met het ziekenhuis? Op dit moment zal er al heel wat mogelijkheden om medicatieschema’s en andere info over patiënten met elkaar te delen. Hieronder worden er een aantal besproken.

De enveloppe-actie

De enveloppe-actie is een papieren oplossing die momenteel gebruikt wordt in Antwerpen, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en in Brussel. Hieronder zien jullie een overzicht van alle deelnemende ziekenhuizen.

Tabel 1: Deelnemende ziekenhuizen - Enveloppe-actie

Wanneer je in de apotheek een enveloppe ontvangt, kan je aan de hand van het medicatieschema en de patiënt en/of mantelzorger in de apotheek een medicatie reconciliatie uitvoeren. Je kan op die manier de patiënt beter begeleiden bij het medicatiegebruik in thuissetting na ziekenhuisontslag. Aan het einde van zo’n medicatie reconciliatie maak je een nieuw en volledig up-to-date medicatieschema dat gedeeld kan worden met andere zorgverleners via de patiënt zelf of via Vitalink. Zo kan elke zorgverlener beschikken over éénzelfde medicatieschema na een ziekenhuisontslag van een patiënt.

                                                                          Figuur 1: De enveloppe-actie

Meer info over de enveloppen-actie kan je terugvinden op de website van VAN, BAF, KAVA en KOVAG.

Vitalink

Vitalink is een systeem waarmee zorgverleners digitale gegevens over hun patiënten eenvoudig en veilig met elkaar kunnen delen. Vandaag deelt Vitalink gegevens over vaccinaties, uw medicatieschema, bevolkingsonderzoeken, kinddossiers en een samenvatting van het patiëntendossier van de huisarts. De patiënt geeft daarvoor eerst toestemming, bepaalt zelf wie de gegevens kan zien en kan op elk moment de gegevens bekijken. Dankzij Vitalink kunnen de zorgverleners beter samenwerken en hun patiënten de best mogelijke zorg en begeleiding geven. Vitalink is ontwikkeld door de Vlaamse overheid en wordt beheerd door zorgverleners en patiënten. Vitalink werkt met strenge veiligheids- en privacygaranties. Zorgverleners gebruiken Vitalink via hun eigen softwarepakketten, de patiënt kan zijn eigen gegevens consulteren met de MyHealthViewer. Uw gezondheidsgegevens zijn heel persoonlijk en privacygevoelig. Vitalink garandeert een sluitende beveiliging van de gegevens. En als patiënt houdt u de controle over wie de toestemming krijgt om uw gezondheidsgegevens te gebruiken.3

Dat klinkt allemaal veelbelovend maar in de praktijk zijn er nog te weinig zorgverleners die gebruikmaken van Vitalink. Uit de resultaten van de enveloppen-actie in Vlaanderen blijkt dat apothekers nog vaak problemen ondervinden met Vitalink. Van mei 2020 tot december 2022 deelde 44,4% van de apothekers het finaal medicatieschema niet na het uitvoeren van een medicatie reconciliatie. De voornaamste reden hiervoor zijn technische problemen en gebrek aan interdisciplinaire afspraken.

Tijdens een MFO kunnen lokaal afspraken gemaakt worden met verschillende zorgverleners over het gebruik van Vitalink. Zo kunnen we multidisciplinaire samenwerking verbeteren en medicatiefouten zowel in thuissetting als bij opname en ontslag uit het ziekenhuis vermeiden.

SIILO

Het gebruik van de applicatie SIILO vormt een opportuniteit om in overleg te kunnen gaan met andere zorgverleners in de regio. Het is een GDPR-veilig alternatief voor Whatsapp. Niet alleen zorgverleners maar ook de patiënt zelf en/of mantelzorgers kunnen betrokken worden.

SIILO geeft de mogelijkheid tot een betere opvolging van de patiënt. Via SIILO worden foto’s, voorschriften en veranderingen in medicatieschema’s gedeeld zodat elke zorgverlener op de hoogte is van de verandering in gezondheidstoestand van de patiënt.

Het actief gebruik van SIILO is de start van een nieuw tijdperk, waarin zorgverleners interactief kunnen communiceren en zorgnoden van onze patiënten centraal staan.

Bovendien biedt het gebruik van SIILO niet alleen veel voordelen in de eerste lijn, maar ook in schakelzorgcentra, woonzorgcentra en ziekenhuizen kan deze applicatie heel nuttig zijn. De communicatie tussen eerste-, tweede- en derde lijn is ook heel belangrijk voor een optimale zorg van de patiënt.

Ook hier zijn interdisciplinaire afspraken op lokaal niveau belangrijk voor een optimale werking.

Meer info over het gebruik van SIILO kan je hier terugvinden.

Nexuzhealth Consult 4

Nexuzhealth Consult, de applicatie die inzicht geeft in patiëntendossiers van ziekenhuizen gecombineerd met eHealth data. Met Nexuzhealth Consult biedt Nexuzhealth een uitgebreid overzicht van het elektronische patiëntendossier (EPD). Daarin raadpleeg je als professionele zorgverlener beeldmateriaal, verslagen, medicatieoverzichten, laboresultaten en meer. Wanneer een medicatieschema in het ziekenhuis gevalideerd wordt, verschijnt het schema in het patiëntendossier.

Je kan ook berichten verzenden, patiënten doorverwijzen en zelfs afspraken plannen. De oplossing is gratis en toegankelijk voor alle zorgverleners en zorgteams. Door het inlezen van de eID van je patiënt krijg je toestemming om zijn gegevens te raadplegen. De webpagina is beschikbaar voor artsen, tandartsen, apothekers, kinesitherapeuten, verpleegkundigen en vroedvrouwen. Zorgverleners uit eerste lijn kunnen via deze webpagina ook nota’s achterlaten voor elkaar.

Natuurlijk is deze toepassing enkel beschikbaar voor patiënten die verbonden zijn aan een ziekenhuis dat werkt met Nexuzhealth. Hieronder zie je een overzicht van alle ziekenhuizen in Vlaanderen die werken met Nexuzhealth.

Tabel 2: Ziekenhuizen verbonden aan Nexuzhealth per provincie

Meer informatie over deze web toepassing kan je hier terugvinden. Een gratis account aanmaken kan via onderstaande QR-code.

 Figuur 3: QR-code voor gratis account op Nexuzhealth Consult

Bronnen

(1) “HARM -Hospital Admissions Related To Medication”, Division of Pharmacoepidemiology & Pharmacotherapy, Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences, 2006.

(2) N. El. Morabet, E. Uitvlugt, B. van de Bemt, P. van den Bemt, M. Janssen en F. Karapinar-Carkit, “Prevalence and preventability of drug-related hospital readmissions: a systematic review”, J Am Geriatr Soc, vol. 66, nr. 3, pp. 602-608, 2018.288

(3) www.vitalink.be, geraadpleegd op 3/05/2023

(4) nexuzhealth consult - De applicatie die gratis inzicht geeft in patiëntendossiers van ziekenhuizen gecombineerd met eHealth data., geraadpleegd op 3/05/2023

Door Paulien Michiels, Brabants Apothekers Forum